Về thuận lợi: Dịch bệnh Covid-19 cơ bản đã được khống chế trong cộng đồng tạo thuận lợi cho việc tổ chức, triển khai chỉ đạo sản xuất. Kết quả, thành tựu trong xây dựng NTM và cơ cấu lại ngành nông nghiệp là động lực thúc đẩy thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào nông nghiệp, nông thôn để phát triển sản xuất hàng hóa. Đã hình thành nhiều vùng tích tụ ruộng đất với các cánh đồng lớn tập trung, thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn theo chuỗi giá trị có hiệu quả. Các Luật: Trồng trọt, Chăn nuôi, Thủy sản và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành Luật có hiệu lực tạo điều kiện cho việc phát triển sản xuất, đầu tư của doanh nghiệp và các hộ nông dân. Nhiều TBKT mới về giống, cơ giới hoá và nhiều mô hình cơ cấu lại nông nghiệp có hiệu quả đã được khẳng định trong thực tiễn sản xuất giúp người nông dân có thêm nhiều lựa chọn để áp dụng vào sản xuất. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp và cơ sở sản xuất kinh doanh tham gia hiệu quả vào các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm lúa gạo, rau, củ, quả và trứng, thịt, cũng như tham gia chương trình OCOP của Tỉnh (hiện Nam Định đã có 251 sản phẩm OCOP 3 sao và 4 sao). Cty CP Hiệp hội Nông nghiệp sạch của tỉnh ngày càng phát triển và mở rộng hệ thống mạng lưới, một số Doanh nghiệp đã đầu tư lớn vào công nghệ chế biến nông sản, thực phẩm, tạo điều kiện phát triển sản xuất để cung cấp nguyên liệu cho chế biến. Các HTXNN đã được chuyển đổi cơ bản theo Luật và hoạt động khá hiệu quả, là cầu nối hỗ trợ phát triển kinh tế hộ.

Khó khăn: Về thời tiết, theo dự báo của Trung tâm dự báo KTTV Trung ương: Nhiệt độ trung bình từ tháng 5-7 và tháng 10/2022 ở mức xấp xỉ TBNN, từ tháng 8-9/2022 nhiệt độ phổ biến ở mức cao hơn TBNN từ 0,5 - 1,0oC, các đợt nắng nóng xuất hiện muộn hơn TBNN, nhưng không gay gắt và kéo dài như năm 2021; Có khoảng 04 - 06 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đất liền nước ta. Tổng lượng mưa từ các tháng 5 - 9/2022 phổ biến ở mức cao hơn TBNN từ 5-25%, riêng tháng 10/2022 cao hơn TBNN từ 15-30%, các đợt mưa lớn tập trung từ tháng 6-8/2022 đúng vào thời kỳ cao điểm đang tập trung gieo cấy vụ Mùa và lúa còn thấp cây. Các đối tượng sâu, bệnh, dịch hại nguy hiểm luôn tiềm ẩn và có nguy cơ bùng phát trên cây trồng và vật nuôi, nhất là bệnh lùn sọc đen, sâu keo mùa thu, lúa cỏ (lúa ma) và dịch tả lợn Châu Phi. Lực lượng lao động nông nghiệp thiếu và yếu, nhất là thời kỳ cao điểm do thu nhập từ sản xuất nông nghiệp thấp, lực lượng trẻ đi làm xa hoặc chuyển sang ngành nghề khác có thu nhập cao hơn. Vụ Xuân 2022 sẽ kết thúc muộn hơn năm trước khoảng 10 ngày do ảnh hưởng của các đợt rét đậm, rét hại (nhất là đợt rét cuối tháng 2/2022) và một số đợt rét trong tháng 4 và tháng 5/2022 làm ảnh hưởng lớn đến công tác tổ chức và triển khai các nhiệm vụ sản xuất vụ Mùa, vụ Đông, nhất là việc bố trí thời vụ gieo cấy các trà lúa sớm. Giá vật tư nông nghiệp tăng đột biến, thị trường và giá nhiều loại nông sản không ổn định ảnh hưởng tới khả năng đầu tư của các hộ nông dân và hiệu quả sản xuất. Các cơ chế, chính sách hỗ trợ của nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn chưa tạo nhiều động lực thúc đẩy phát triển sản xuất và thu hút đầu tư.

Trước những thuận lợi và khó khăn trên quan điểm chỉ đạo chung: Bám sát diễn biến thời tiết, thị trường và yêu cầu cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với xây dựng NTM để chủ động định hướng sản xuất hàng hóa trong vụ Mùa 2022. Chủ động xây dựng các giải pháp kỹ thuật thâm canh, phát triển nhanh các mô hình cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp và tổ chức tốt sản xuất vụ Mùa đảm bảo chất lượng vệ sinh ATTP. Chú trọng phát triển các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất hàng hóa, nhất là các cánh đồng liên kết chuỗi giá trị, gắn với việc phát triển các sản phẩm nông sản, thực phẩm chủ lực, thế mạnh của từng địa phương gắn với đẩy mạnh triển khai chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCop). Phấn đấu hoàn thành gieo cấy lúa Mùa trong khung thời vụ tốt (trước 20/7); triển khai hiệu quả các nội dung cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm và hiệu quả sản xuất.

Áp dụng mạ khay, máy cấy trong sản xuất lúa

 Về diện tích: Vụ Mùa 2022 tỉnh dự kiến gieo cấy 72.500 ha lúa và trồng 8.500 ha cây rau màu Hè thu. Phấn đấu đạt năng suất lúa bình quân từ 50,0 tạ/ha trở lên.

Về cơ cấu giống: Tập trung sử dụng các giống lúa có thời gian sinh trưởng dưới 120 ngày, có năng suất, chất lượng khá, ít nhiễm bệnh bạc lá và rầy. Những chân ruộng nhiễm chua, mặn hoặc úng - trũng cần tăng cường sử dụng lúa lai chất lượng cao. Các giống chủ yếu: Lúa lai: Lai thơm 6, CT16, TX 111, Phúc thái 168, Bắc ưu 903 KBL, ….Lúa thuần: TBR279, TBR225, Lộc Trời 183, ADI168, BC15, LP5, Nếp 97, DQ11, Nam Định 5, Đài thơm 8, Hương cốm 4, TBR89, ĐH12, Nếp Hưng Yên, CS6-NĐ, ADI28, M1-NĐ, Nếp Bắc, Nếp Cái hoa vàng, Tám xoan, Dự…

Mở rộng diện tích trình diễn các giống mới có triển vọng như: LT2 KBL, Thiên trường 900, ADI30, QL301, TBR97, Nếp Đài Loan, Koji, Hana112, VNR20, Hạt vàng 36, TBR225-KBL, BT7-KBL (dòng mới đã được cải tiến chất lượng thương phẩm),…

Về thời vụ gieo cấy: Gieo cấy càng sớm - càng tốt; Thực hiện đồng bộ các biện pháp thâm canh, chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện cơ cấu giống, phương thức gieo cấy và thời vụ gieo cấy lúa Mùa nhằm chủ động ứng phó với thiên tai và dịch bệnh đặc biệt là bệnh lùn sọc đen, lúa cỏ (lúa ma); phấn đấu gieo cấy xong trước ngày 20/7.

Lịch cụ thể: Trà Mùa sớm, Mùa trung sớm (phấn đấu 30-40%DT): Gieo mạ (nền, dược hoặc dày xúc) từ ngày 13 - 20/6; cấy từ ngày 28/6 - 5/7. Trà Mùa trung (50-60%DT): Gieo mạ dược hoặc dày xúc từ ngày 21 - 25/6; mạ nền gieo từ ngày 28/6 - 2/7; Cấy lúa từ ngày 08/7. Các giống BC15, Bắc ưu 903-KBL nên gieo mạ dược trước ngày 22/6. Trà Mùa muộn gồm các giống đặc sản (10-11%DT): Gieo mạ dược từ 10 - 15/6, cấy từ 10/7. Gieo sạ từ ngày 08 - 12/7. Chỉ gieo sạ ở những cánh đồng chủ động nước và ở những nơi nông dân đã có kinh nghiệm gieo sạ. Trà mạ dự phòng (10% diện tích): Gieo mạ nền từ ngày 05 - 08/7.

Phương thức gieo cấy: Trong tháng 7 và đầu tháng 8 là thời điểm thường xuất hiện mưa lớn và mưa tập trung dễ gây ngập úng trên diện rộng. Khi xảy ra mưa lớn, những diện tích sạ, cấy bằng mạ nền trên các chân ruộng vàn thấp, ruộng trũng thường bị ngập úng kéo dài và thiệt hại nặng nề. Vì vậy các địa phương cần hết sức lưu ý chỉ đạo việc bố trí cơ cấu giống và phương thức gieo cấy phù hợp để chủ động trong công tác phòng chống mưa úng: Mở rộng và tăng cường áp dụng mạ khay - máy cấy, sạ hàng để tiết kiệm giống, hạn chế lúa cỏ, cỏ đuôi phụng và cỏ lồng vực, nhất là đối với các mô hình tích tụ ruộng đất quy mô lớn; mô hình dịch vụ của các HTX dịch vụ nông nghiệp…. Hạn chế tối đa diện tích gieo sạ (Chỉ gieo sạ ở những cánh đồng chủ động nước và ở những nơi nông dân đã có kinh nghiệm gieo sạ). Gieo mạ dược cho những chân ruộng vàn thấp, ruộng trũng và những diện tích có nguy cơ bị ngập úng sau cấy. Gieo mạ nền cho những diện tích ruộng vàn, vàn cao./.

Trần Thị Huệ - Chi cục Trồng trọt & BVTV Nam Định